In november protesteerden ruim 700 thuiszorgmedewerkers in Utrecht.De afgelopen jaren stond de huishoudelijke verzorging als onderdeel van de thuiszorg al zwaar onder druk. Met de nieuwe bezuinigingsplannen wordt het budget voor huishoudelijke zorg tot ongeveer een kwart gereduceerd. Daarmee dreigt deze vorm van thuiszorg vrijwel geheel te verdwijnen en daarmee ook de banen van tienduizenden, misschien zelfs honderdduizend thuiszorgmedewerkers.
Gemeenten die de thuiszorg voor een habbekrats willen regelen, zorgaanbieders die om een aanbesteding binnen te slepen met lage tarieven akkoord gaan en daardoor in de problemen komen. De inzet van alfahulpen en zelfs schoonmaakdiensten. En recent, de geplande vervanging van zorgmedewerkers door de gedwongen inzet van bijstandsgerechtigden. De boodschap is duidelijk: deze vorm van zorg moet van de politiek zo goedkoop mogelijk worden gemaakt ten koste van de thuiszorgmedewerkers en hun cliënten. Het mag eigenlijk ook geen zorg meer heten: wat vroeger huishoudelijke verzorging heette, heet nu opeens hulp bij het huishouden. Abvakabo FNV stapte vergeefs naar de rechter om af te dwingen dat de verzorgingstaak van de thuiszorgmedewerkers van Careyn zou worden gehandhaafd.
Handtekeningen ophalen in Haarlem.Mensen die thuiszorg nodig hebben, zullen die straks niet meer ontvangen. Zij zullen “hun eigen netwerk moeten aanspreken”, heet het. Het aantal mensen dat een indicatie voor thuiszorg weet te bemachtigen zal sterk verminderen. De indicaties die cliënten krijgen, zijn bovendien de laatste jaren al drastisch omlaag gegaan qua zwaarte (categorie) en aantal uren. Waar niet zo lang geleden de meeste mensen nog in categorie 2 of 3 vielen, valt nu 85 procent van de mensen in categorie 1. En juist de hulp in deze categorie staat zwaar onder druk. Er is in de WMO geen sprake meer van recht op zorg (zoals in de AWBZ), maar van een gemeentelijke compensatieplicht. Die plicht gaat echter minder ver en er is een grote beleidsvrijheid voor gemeenten om invulling te geven aan de WMO. Dat zal hoogstwaarschijnlijk tot een grote mate van ongelijkheid tussen inwoners van verschillende gemeenten leiden.
Gelukkig wordt er op diverse plaatsen in het land actie gevoerd tegen de afbraak van de thuiszorg. Hieronder een (niet volledig) overzicht van acties en initiatieven.
De petitie.In 2010 werd een grote groep thuiszorgmedewerkers gemangeld in het conflict dat de gemeente Haarlem had met hun werkgever Viva Zorggroep. Door de veel te lage tarieven die waren overeengekomen, kwam het bedrijf in ernstige financiële problemen. Om daaruit te komen wilde Viva de medewerkers ontslaan en hen vervolgens tegen een 25 procent lager loon laten terugkeren. Om daar tegen te ageren werd de actiegroep Wij Zijn de Thuiszorg opgericht die werd ondersteund door Abvakabo FNV en de SP. Diverse stakingsdagen volgden en er werden diverse demonstraties en manifestaties georganiseerd. Het mocht uiteindelijk niet baten: het UWV ging akkoord met collectief ontslag van de medewerkers. Wel ontstonden er ook in andere gemeenten in Nederland groepen met de naam Wij Zijn de Thuiszorg.
De gemeente Breda ging net als een aantal andere gemeenten in 2011 over op de zogenaamde alfacheque-constructie. Daarbij kunnen alfahulpen ingezet worden bij de huishoudelijke verzorging waarbij de cliënt als werkgever optreedt, ondersteund door een organisatie die voor bemiddeling en salarisbetaling zorgt. De constructie omzeilt de Wet Bussemaker die tot gevolg had dat zorgaanbieders geen alfahulpen meer mochten inzetten. Alfahulpen zijn voor de gemeenten een goedkoop alternatief, maar de alfahulpen zelf moeten een aantal fundamentele arbeidsrechten ontberen. Ze bouwen geen pensioen op, hebben bij werkloosheid geen recht op een werkloosheidsuitkering en bij ziekte geen recht op ziektegeld. Ook in Breda ontstond een actieve groep met de naam Wij Zijn de Thuiszorg.
Actief in Haarlem.Wij Zijn de Thuiszorg Friesland neemt het op tegen een groep gemeenten die samen met zorgaanbieder De Friese Wouden hebben afgesproken dat 1.150 thuiszorgmedewerkers na ontslag als alfahulp aan de slag kunnen.
In Emmen ontstond een actieve groep van Wij Zijn de Thuiszorg die regelmatig en op uiteenlopende wijze actie voerde. De groep protesteerde tegen het ontslag en de forse afname van loon die veel thuiszorgmedewerkers boven het hoofd hing door de extreem lage tarieven van de gemeente (nog geen 16 euro per uur). Verantwoordelijk wethouder Henk Jumelet kreeg de Gouden Sloophamer overhandigd om hem te feliciteren met het gemeentelijke afbraakbeleid en een protestmars eindigde in een fluitconcert bij het gemeentehuis.
Actie in Rotterdam.In Rotterdam dreigen 600 mensen hun werk te verliezen omdat zorgaanbieder Faveo de aanbesteding heeft verloren. Doordat het aantal indicaties steeds verder wordt beperkt, kan slechts een klein deel van de werknemers weer aan de slag bij andere zorgaanbieders, en dan nog tegen inlevering van een kwart van het loon. De gemeente Rotterdam heeft bovendien bedacht dat 10 procent van de huishoudelijke verzorging gedaan kan worden door de inzet van bijstandsgerechtigden, die verplicht worden tot ‘vrijwilligerswerk’ en anders hun uitkering verliezen. Wij Zijn de Thuiszorg Rotterdam voerde diverse keren actie. Vier keer werd het werk neergelegd, en een solidariteitsmars werd georganiseerd. Wij Zijn de Thuiszorg Rotterdam ging samen met cliënten verhaal halen bij verantwoordelijk PvdA-wethouder Marco Florijn.
Protest.Ook in andere plaatsen, zoals Utrecht, Roosendaal, Weert, Montferland en Amersfoort, organiseerden thuiszorgmedewerkers zich tegen de aantasting van hun werk en inkomen. Ze organiseerden bijeenkomsten en gingen de straat op om te protesteren en handtekeningen op te halen voor het behoud van de thuiszorg. Op 27 november 2012 was er een landelijke manifestatie in de Jaarbeurs in Utrecht waar ruim 700 thuiszorgmedewerkers bij aanwezig waren. Op 4 februari is er in Nieuwegein opnieuw een landelijke manifestatie waar over de toekomst van de thuiszorg zal worden gediscussieerd. Een petitie voor het behoud van de thuiszorg kan hier worden getekend.
Uiteraard is er nog veel meer protest nodig om de afbraak van de thuiszorg (en andere zorg) te keren. Solidariteit en meestrijden met de thuiszorgmedewerkers is daarom hard nodig.
